Leervaardigheden

We hadden binnen de sectie afgesproken, dat we wat meer nadruk zouden leggen op de algemene leervaardigheden. We hadden net een studiedag achter de rug over dat onderwerp toen we met de sectie bij elkaar kwamen. Zo kwam het ter sprake. Omdat ik deel uit maak van de sectie Mode en Commercie en ook economie geef, zou ik er bij dat vak de nodige aandacht aan besteden. Een goede samenvatting maken bijvoorbeeld, is een noodzaak om grote hoeveelheden tekst te kunnen inperken en je eigen te maken. Je moet de tekst goed lezen, bedenken wat de belangrijkste punten zijn en die dan opschrijven. Daardoor worden leerlingen gedwongen zich te concentreren op wat ze lezen. Een goed idee, vonden we.

Het is maandagmorgen het eerste lesuur. Dat kun je zien aan de gezichten. Ze proberen het wel, maar het weekend is zwaar geweest voor deze derde-klassers.  Ze hebben kans gezien zich weer naar school te slepen, op tijd nog wel, maar nu goed opletten, is bijna het onmogelijke van ze vragen.

Ik heb van te voren nagedacht hoe ik het ga inkleden, dus  vol goede moed begin ik een verhaal over hulp bij het leren. Dan zet ik een aantal eigenschappen van een samenvatting op het bord, vertel er wat over en schrijf nog een aantal  tips op het bord. Zowaar zie ik iemand het overnemen voordat ik die opdracht heb gegeven. Elke keer verbaas ik me er weer over hoe goed leerlingen zich kunnen beheersen tijdens de lessen om initiatief te nemen. Op het schoolplein lijken ze zo anders.

Nadat ik ze gevraagd heb, het over te nemen, komen er wat pennen te voorschijn en begint iedereen enige activiteit te ontplooien. Een paar minuten later staan de kenmerken in het schrift.

Hebben ze het begrepen? Ik besluit de proef op de som te nemen en laat ze de paragraaf opzoeken, waar we vorige les zijn gebleven. Ik kies een leerling, die begint voor te lezen, de rest leest mee in het boek. Na een niet al te lang stukje laat ik hem stoppen en vraag hem me te vertellen wat het belangrijkste is dat hij heeft voorgelezen.

Ik krijg een één-woords antwoord. Ik geef toe dat hij het begrip 'samenvatting' hiermee buitengewoon duidelijk illustreert, maar ik wil toch iets meer horen, een hele zin graag, een verhaaltje, zeg maar. Hij knikt begrijpend en noemt de hoofdzaken in een paar samenhangende zinnen. Perfect! Ik begin me af te vragen of het nog wel geoefend moet worden, maar er zitten meer leerlingen in de klas, dus we gaan door. Ook de andere leerlingen moet ik stimuleren om wat ze gelezen hebben samen te vatten in meer dan  één woord. Hier en daar gaat het wat moeizamer, maar ze komen eruit.

Uiteindelijk is de paragraaf gelezen en ik geef de sommen uit dat stuk op om voor de volgende keer te maken en......... ze moeten van de tekst een samenvatting maken.

“Denk erom dat je die samenvatting dus maakt in de vorm van een verhaaltje,” zeg ik nog eens extra.

Er gaat een vinger omhoog. Ik kijk haar vragend aan.

“Waar moet dat verhaaltje over gaan?” vraagt ze. Geen enkele leerling lacht en ik kan me gelukkig beheersen. Dat is zo fijn van onderwijs: je weet nooit wat er komt.

Ik haal diep adem en begin opnieuw.

E.R.A. Fokkema.